اختراعات بيوتكنولوژي
بیوتکنولوژی، دانش به کارگیری مواد طبیعی مانند موجودات زنده برای تولید محصولات مفید است. این دانش و فن، امروزه به قدری اهمیت یافته است که در کنار انقلاب اتمی و اطلاعاتی، به عنوان سومین انقلاب تکنولوژی قرن شناخته شده و تأثیر بسیاری بر حیات داشته است. دستیابی بشر به بیوتکنولوژی و امکان دخالت وی در امر حیات، مباحث اخلاقی، زیست محیطی و حقوق فراوانی در پی داشته است. است.
از دیدگاه حقوقی، مسئله قابلیت ثبت اشکال حیاتی همواره یک چالش بوده است. زیرا که مطابق با نظام حقوق مالکیت فکری، کشفیات از قابلیت ثبت برخوردار نیستند و بنابراین اکنون در بعضی از کشورهای جهان با توجه به آنکه محصولات بیوتکنـولوژی را یک کشـف تلقی می نمایند، از ثبت آن خودداری می شود.
همچنین اختراعات این حوزه را نمی توان به طور کامل افشا نمود، این در حالی است که مطابق با اصول کلی حقوقی برای دریافت گواهینامه حق اختراع، متقاضی باید به افشاء اختراع خود بپردازد تا فردی که دارای مهارت معمولی در آن رشته است بتواند آن را اجرا نماید، از این رو در برخی کشورها سیستم های امانت گذاری طراحی شده است تا با امانت نمونه ای از اختراعات مذکور در نزد مقام ملی یا بین المللی و کسب تاییدیه و سپس تسلیم آن به ادارات ثبت اختراع، مشکل افشاء حل شود.
ثبت اختراعات بیوتکنولوژی برای نخستین بار در آمریکا انجام و پس از چندی این رویکرد در اروپا و بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز پیگیری شد اما با این وجود ، مسئله ثبت و یا عدم ثبت برای بسـیاری از کشورهای در حال توسـعه همچـنان مطـرح می باشد . زیـرا که عـدم ثبت این اخـتراعـات سبب می شود که کشورهای مذکور بتوانند براساس استفاده آزادانه از دستاوردهای علم بیوتکنولوژی به ارتقای موقعیت علمی و سرانجام رفاه اجتماعی شهروندانشان دست یابند.
مطابق موافقت نامه تریپس، کشورهای عضو WTO میتوانند گیاهان و حیوانات، فرآیندهای غیربیولوژیکی و میکروبیولوژی برای تولید گیاهان و حیوانات را از ثبت اختراع مستثنی نمایند، البته با وجود این کشورها مجاز به ثبت میکرو ارگانیسم ها و فرایندهای اساساً بیولوژیک تولید گیاهان و حیوانات هستند. لازم به ذکر است که با عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی، اختراعات مذکور می توانند از قابلیت حمایت برخوردار شوند.