تعریف طرح صنعتی
1. طرح صنعتی چیست؟
2. چرا طرح های صنعتی باید حمایت شوند؟
3. حمایت از طرح صنعتی چه حقوقی به دارنده آن می دهد؟
1. طرح صنعتی چیست؟
در زبان معمول، طرح صنعتی معمولا به شکل و ظاهر کلی یک کالا اشاره دارد اما در لسان حقوق مالکیت فکری طرح صنعتی خصوصیات مربوط به شکل و ساختار، و یا نقش و تزئینات به کار رفته در یک کالا به واسطه یک فرایند صنعتی است که در کالای خاتمه یافته ایجاد چشم نوازی و جذابیت کند.
بنابر این به عنوان یک قاعده کلی، طرح صنعتی متشکل است از:
1- ویژگی های سه بعدی مانند شکل یک کالا
2- ویژگی های دو بعدی مانند تزئینات، خطوط یا رنگ های به کار رفته در یک کالا
3- ترکیبی از موارد فوق
طرح صنعتي در انواع گسترده اي از محصولات صنع ي و صنايع دستي بكار برده مي شود.؛ از ابزار فني و تجهيزات پزشكي گرفته تاساعت ها، جواهرات، كالاهاي لوكس و تجملي، ابزار خانگي، وسايل الكتريكي، ماشين هاي سواري، و از طر ح هاي نساجي گرفته تا كالاهاي تفريحی، همه مي توانند مشمول طرح صنعتي باشند.
2. چرا طرح های صنعتی باید حمایت شوند؟
طرح صنعتي آن چيزي است كه كالا را خوشايند و جذاب مي نماياند و لذا به ارزش تجاري و قابليت فروش يك محصول مي افزايد و حتی ممکن است علت منحصر به فرد فروش محصولات باشد.
حمایت از طرح صنعتی از طریق ثبت آن در مراجع ثبت صورت می گیرد و به موجب آن مالک از حق انحصاری جلوگیری از نسخه برداری غیر مجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود. این امر از نظر تجاری کاری بس مهم است و توانایی رقابت و کسب و کار را بهبود می بخشد.
اين امر، همچنين به مالك يك طرح کمك مي كند تا اطمينان يابد كه مي تواند در اثر فروش انحصاري طرح خود سرمايه اي را كه قبلا صرف كرده، باز يابد . يك نظام كارآ در ثبت وحمايت از طر ح ها و ابتكارات شخصي، منفعت مصرف كننده و بطور عام افکار عمومی را نيز در پي مي آورد. به اين دليل كه در اثر رسميت يافتن كار ثبت، زمينه رقابت سالم، صداقت در تجارت، برانگيختن و تشويق ابتكارات، بخصوص در عرصه زيبانمايي، گسترش می يابد. حمايت از طرح هاي صنعتي تقويت قوة ابتكار در بخش هاي توليدي و صنعتي و نيز صنايع دستي و هنرهاي سنتي را به همراه داشته، به رشد اقتصادي كمك مي كند و اين امر موجب مي شود تا بخش هاي مذكور در فعاليت هاي تجاري و صادرات توليدات ملي مشاركت نمايند.
3. حمایت از طرح صنعتی چه حقوقی به دارنده آن می دهد؟
هرگاه یک طرح صنعتی به موجب قانون به ثبت برسد مالک آن از حق انحصاری جلوگیری از نسخه برداری غیر مجاز یا تقلید توسط شخص ثالث برخوردار می شود این حق موجب می شود اشخاص ثالث از ساخت، عرضه، واردات، صادرات یا فروش هر محصولی که طرح در آن به کار رفته یا در آن گنجانده شده است منع شوند. شایان ذکر است قانون و شیوه عملکرد هر کشور ، حوزه اصلی حمایت از طرح های ثبت شده را معین خواهد کرد به عنوان مثال جمهوری اسلامی ایران در ماده 28 قانون حمایت از اختراعات، طرح های صنعتی، علائم و نام های تجارتی مصوب 1386 این حقوق را اینچنین بر می شمرد:
الف - بهره برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد، توسط اشخاص ، مشروط به موافقت مالک آن است .
ب- بهره برداری از یک طرح صنعتی ثبت شده عبارت است از: ساخت ، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی .
ج- مالک طرح صنعتی ثبت شد ه، می تواند علیه شخصی که بدون موافقت او افعال مذکور در بند (ب)این ماده را انجام دهد یا مرتکب عملی شود که عادتاً موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد، در دادگاه اقامه دعوی نماید.